Preimplantasyon Genetik Tarama (PGS)

Tüp bebek uygulayan tüm çiftler teorik olarak embriyolarına genetik tarama yaptırabilir. Ancak gereksiz maliyetlerin önüne geçmek ve gerçekten gerekli olan durumlarda genetik taramanın yapılması hem bilimsel hem de etik açıdan önemlidir. Bu bağlamda bazı durumlarda bilimsel olarak görüş birliği olmasa da genellikle aşağıdaki durumlarda embriyolara genetik tarama yapılması önerilir;

*Eşlerden biri veya her ikisinde bilinen genetik problem olması (kromozomlarda sayısal ya da yapısal olarak anormallik olan çiftler ;Turner Sendromu 45,X0 ; Kleinfelter Sendromu 47,XXY; translokasyon taşıyıcıları vb..)
*Eşlerin genetik yapısı normal olmasına karşın embriyolarında artmış genetik kusur olması
*Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı yaşayan çiftler
*Tekrarlayan gebelik kayıpları olan çiftler
*Genetik problemi olan çocuğu olan çiftler
*İleri kadın yaşı olup tüp bebek yaptıracak çiftler
*Spermde artmış genetik problem saptanmış olan veya sperm değerleri ileri derecede düşük olan çiftler

Embriyolara yapılacak genetik tarama ile embriyonun genetik yapısı değerlendirilerek kromozomlarda sayısal ya da yapısal olarak problem olup olmadığı anlaşılabilir. Yani 46 kromozom tam mı, eksiklik ya da fazlalık varmı ve kromozomlarda parça değişikliği veya kopma vb var mı değerlendirilebilir.

Mikroskop altında embriyolog tarafından laser ile embriyolardan biyopsi (parça) alınır.Genetik tarama için embriyodan alınacak olan blastomer (genellikle embriyo 3 günlükken ve 8-10 hücreli aşamadayken alınan hücre) veya trafoektoderm (blastokist seviyesindeki embriyonun dış hücre kitlesi ) biyopsisi kullanılır. Son dönemde hem embriyoda mozaism denilen sağlıklı-sağlıksız hücre karışım oranının az olması hem de embriyoya işlem sırasında zarar verme riskinin daha düşük olması nedeniyle trafoektoderm biyopsisi daha çok tecih edilmektedir.

*Array CGH (Karşılaştırmalı Genomik Hibridizasyon): Embriyolara blast aşamasında (embriyolar 5-7 günlükken) yapılan trafektoderm biyopsisi ile elde edilen hücrelerdeki genetik materyal çoğaltılarak inceleme yapılır. Vücut hücrelerinde bulunan 22 çeşiti otozomal yani vücut ve 2 ’si de cinsiyet (X,Y) olmak üzere 24 çeşit kromozomun hepsi değerlendirilmiş olur. Kromozomlarda sayısal ya da yapısal bozukluk var mı tespit edilir.

*NGS (Next Generation Sequencing, Yeni Nesil Dizileme): NGS’in Array CGH’ten farkı inceleme sırasındaki teknik farklılıklardır; bunun dışında biyopsi zamanı vb aynıdır.Bu yöntemle de tüm kromozomlar değerlendirilir. Array yöntemine göre mozaik embriyoları tespit etme başarısı daha yüksektir.
(mozaik embriyo: bir embriyonun hem normal hem de anormal kromozom yapısına sahip hücreleri bir arada bulundurması durumu)

Spesifik bir genetik anomaliye bağlı hastalıkların tanısı için PGS yeterli değildir (örneğin X’e bağlı hastalıklar, Akdeniz Anemisi, Kas hastalıkları gibi tek gen hastalıkları). O gen bölgesi için özellikle araştırma yapılması gereklidir . Ve bu araştırmadan önce de genetik yapıda tam olarak hangi bölgenin değerlendirileceğinin belirlenmesi için set-up adı verilen bir ön hazırlık süreci gereklidir. Set up işlemi için eşlerden ve eğer varsa çocuklarından kan alınarak yaklaşık 1-2 ay süren bir çalışma yapılır. Nadir görülen mutasyonlar için set up süresi uzayabilir. Set up sonuçlandıktan sonra çiftin tüp bebek tedavisine başlanır.

PGD yönteminde ,teknik farklılıklar dışında ,genetik taramadan farklı olarak sınırlı sayıda kromozom değerlendirilebilir. PGD için embriyolar 8-10 hücreli aşamadayken alınacak 1 veya 2 hücre (blastomer) biyopsisi ile boyama (FISH) veya PCR yöntemiyle değerlendirme yapılarak 5-9 çeşit kromozoma kadar değerlendirme yapılabilir. Bunun dışında özellikle bazı tek gen hastalıklarının tanısında PGD yöntemi daha çok tercih edilir.